بازيهاى رايانه‏اى را نبايد صرفاً پديده‏اى براى سرگرمى كودكان و نوجوانان دانست. اين بازيها اغلب به ابزار تبليغاتى مهمى در دست ارتشهاى مهاجم و سركوبگر به ويژه ارتش آمريكا تبديل شده‏اند و در بطن خود، هدف و بيانى سياسى را دنبال و القا مى‏كنند. بازيهاى رايانه‏اى از اين پس، بخشى از چشم‏انداز فرهنگى به‏شمار مى‏روند. براى آن‏كه به صحت اين گفته مطمئن شويم، كافى است به گفتمان رسانه‏ها و طبقه سياسى گوش فرا دهيم. به‏هنگام گشايش كلبه رايانه‏اى در Futuroscope در شهر پوانيه فرانسه  در روز 19 آوريل 2003، ژان - پير رافارن به حمايت از صنعت بازيهاى رايانه‏اى شتافت و از تأسيس يك مدرسه ملى براى رسانه‏ هاى ارتباط زنده، در آينده نزديك خبر داد و حتى سخن از »جمهورى رايانه‏اى« به‏ ميان آورد. در اوايل دهه نود، طى جنگ خليج‏فارس، بسيارى از روزنامه‏نگاران، اين مناقشه را مشابه يك بازى رايانه‏اى توصيف كردند: نه يك قطره خون، نه يك عراقى و نه  حتى يك آمريكايى ديده نشد كه در وسط صحنه (جنگ) و يا در وضعيتى باشد كه با تصوير يك جنگ پاك و براق - آنگونه كه تصاوير بازسازى شده بر روى شبكه‏هاى تلويزيونى به توصيف پيشروى نيروهاى متحد مى‏پرداختند - مبانيت داشته باشد.اين پنداشت درباره جنگ دوازده سال بعد، اين‏بار در شكلى مختصر، تكرار شد. جرج دبليو بوش در روز 6 فوريه 2003 به وضوح اين واقعيت را باجمله معروف خود (بازى تمام شد Game is over The) بيان كرد، و ژاك شيراك آن را با ظرافت خاصى واگويى كرد: it ,is not over It's not a game (اين يك بازى نيست و تمام نشده است). يك ژنرال ارتش آمريكا، با لحنى صادقانه‏تر، به تاكتيكى نظامى اشاره كرد كه از بازى رايانه‏اى PacMan اقتباس شده بوداين جملات مى‏تواند براى طرفداران بازيهاى رايانه‏اى لذتبخش باشد، چرا كه اين سخنان را مدرك مى‏يابند دال بر اينكه بازى مورد علاقه آنها ديگر پديده‏اى ناشى از روزمرگى شمرده نمى‏شود، اما اين امر، اشتباه وخيمى است.هدف از اين آدرس دادنها، از زبان نظاميان يا نزديكان آنها، چيزى جز كاستن از زشتيهاى جنگ نيست. در جهان مجازى، هيچ‏كس زخمى نمى‏شود و كشته‏ها نه خانواده‏اى دارند و نه دوستى. تقريب ميان تقدير مجازى و واقعيت، هدفى جز »واقعيت‏زدايى« از اعمال محكوم و نامشروع ندارد.زمانى كه به محصولات بصرى - تفريحى كنونى مى‏نگريم، به وضوح معلوم مى‏شود كه ابزارى براى تبليغات هستند، ابزارى سياسى همانند هر رسانه ديگر. بازى رايانه‏اى فقط يك تفريح بى‏خطر نيست، بلكه رسانه‏اى براى بيان ميان است. لذا منطقى است كه استفاده از آن در جهتى به دور از اهداف ظاهرى و اوليه باشد، درست همانگونه كه در برخى كشورها از تلويزيون، راديو، سينما و مطبوعات نوشتارى چنين استفاده‏اى شده و مى‏شود. اين نوع استفاده از بازيهاى رايانه‏اى در جهت اهداف سياسى، از آن جهت بيشتر مزورانه است كه رمزها و مآخذ آن بر عموم مردم ناشناخته باقى‏مانده است. همه مى‏دانند كه يك بازى رايانه‏اى چيست، اما در نهايت تعداد اندكى از والدين قادرند فرزندان خود را در كشف اين رسانه همراهى كنند و به همين دليل، تحت تأثير قرار دادن آنها باز هم آسان‏تر است.با گسترش شتاب آميز بازى جنگ، حلول تطبيق واقعيت به دنياى مجازى خيلى سريع از طريق نماد هويت ملى، يعنى پرچم، تحقق يافت. در اينجا با بازيهايى كه موضوع تاريخى دارند، مانند برخى بازيهاى جنگهاى تاريخ استعمار،3 روبه‏رو نيستيم، بلكه سخن از بازيهايى است كه از نظر سياسى »هدايت شده« هستند، و طوفان صحرا (Conflict Desert Storm) نماد آنهاست.بازى كننده در برخى واقعيتهاى جنگ غوطه‏ور مى‏شود. او اردوگاه خود را انتخاب نمى‏كند؛ او تجسم يك سرباز آمريكايى يا انگليسى است كه مأموريتش آزادسازى عراق از يوغ ديكتاتورى است. تصويرى شدن بازى، ما را در بطن عمليات فرو مى‏برد، در حالى كه يك موضوع كاملاً روشن است: دشمن يعنى سرباز عراقى.اين بازى به هنگام عرضه شدن (13 سپتامبر 2002 در اروپا)، نه تأملى در پى داشت و نه مخالفتى. فروش آن، آزادانه انجام مى‏شود و فقط به افراد زير شانزده سال توصيه نمى‏شود. اين بازى، بى‏آن‏كه تزلزلى در انديشه‏هاى پذيرفته شده ايجاد كند، فرد بازى كننده را در موضوع دفاع از نظم جهانى قرار مى‏دهد.عرضه بازى »بازگشت به قلعه ولفن اشتاين« (Return to Castle Wolfenstein)، با پيچيدگى و ظرافت بيشترى انجام گرفت. بازى كننده، تجسم يك سرباز آمريكايى در جنگ جهانى دوم است. او به درون كاخهاى نازيها نفوذ مى‏كند و با سربازان اس.اس. رودررو مى‏شود، در پيچ راهروها مى‏توان برخى صليبهاى شكسته را مشاهده كرد.خيلى‏ها فكر مى‏كردند كه اين بازى مبلغ ايدئولوژى ناسيونال - سوسياليستى (نازى) است. اولين مشاجره قلمى در سال 1992، به هنگام عرضه Wolfenstein-3D آغاز شد، در حالى كه به اين بازى برچسب يهودى ستيزى و نازى‏دوستى زده بودند. به هنگام ارائه بازى »بازگشت به قلعه ولفن اشتاين« در نوامبر 2001 نيز همين استدلال پيش كشيده شد. اين مباحث بى‏پايه بود: چه در بازى »طوفان صحرا« و چه در »بازگشت به قلعه«، يك ديدگاه جانبدارانه حاكم است.در هر دو بازى، فرد بازيكن در نقش يك سرباز آمريكايى ظاهر مى‏شود. تفاوت اين دو، ريشه در نوع برخورد دارد. در بازى طوفان صحرا، از مرگ، پلشت‏زدايى شده و فرد بازى كننده نماد خير است. در »بازگشت به قلعه ولفن اشتاين«، با انبوه جلوه‏هاى ناهنجار روبه‏رو مى‏شويم (به قربانيان شكنجه شده برمى‏خوريم) و بازى بسيار واقع‏گرايانه‏تر و خونين‏تر است. از اين نظر، »بازگشت به قلعه ولفن اشتاين«، هر چند قدرى بيش از اندازه به اين جنبه ناهنجارى تكيه دارد، اما كم‏تر از بازى »طوفان صحرا« تبليغاتى است. نسخه آن لاين »بازگشت به قلعه ولفن اشتاين« حتى مى‏تواند جنبه تاريخى مهم‏ترى به اين بازى ببخشد، چرا كه در آن مى‏توان واقعيت پياده كردن نيروها را هم از ديد متحدين و هم از ديد آلمانى‏ها به عينه مشاهده كرد. و اما نقطه عطف اين پديده، يك بازى رايانه‏اى است كه توسط ارتش آمريكا طراحى شده و به صورت رايگان بر روى شبكه اينترنت قرار گرفته است و نام آن »ارتش آمريكا« (www.americasarmy.com) است. اين بازى كه 4 ژوئيه 2002 عرضه شد، بازى كننده را به يك سرباز آمريكايى تبديل مى‏كند. ارتش علناً مقاصد خود را در آن به نمايش گذاشته و توضيح داده است كه هدف اين بازى، جذب بيشترين تعداد از جوانان به سوى مشاغل نظامى است. براى بازى كردن، بايد بر روى پايگاه اينترنتى ارتش ثبت نام انجام گيرد. بيش از يك ميليون نفر تا كنون ثبت نام كرده‏اند كه از اين تعداد، گويا 600 هزار نفر دوره‏هاى آموزشى را به پايان رسانده‏اند.4  ديدگاه آمريكايىطراحان بازى (متشكل از نظاميان واقعى) كه براى دومين سال پياپى در نمايشگاه بازى رايانه‏اى لس‏آنجلس (E3) از 13 تا 16 ماه مه 2003 حضور داشتند، تحولات آتى اين بازى را اعلام كردند: استقرار وسايط نقليه جديد، مأموريتهاى جديد و نيز حضور افراد غير نظامى در بازى.افرادى كه در انتظار باز شدن درها بودند، به تماشاى يك برنامه شبيه‏سازى شده، از جمله هنگ صد و يكم نيروى هوايى، در مقابل دربهاى نمايشگاه پرداختند، كه اين نيز شاهدى بر دغدغه آميختن واقعيت و جهان مجازى بود.ارتش آمريكا ماهرترين برنامه‏نويسها را جذب كرده، تواناترين موتورهاى بازى را خريدارى نموده و نيروهاى خود را از طريق اين بازى رايانه‏اى به استخدام درآورده و آموزش داده است. اين تهاجم كه از طريق سياسى هدايت مى‏شود، با مخالفت چندانى روبه‏رو نشده است. بزرگ‏ترين طراحان و ناشرين به گام برداشتن در همين راستا ادامه مى‏دهند: از ابتداى عمليات نظامى در عراق (20 مارس 2003)، شركت سونى با عجله تمام مارك Shock and Awe (شوك و بهت) را بر روى محصولات خود نصب كرد كه هدف احتمالى آن طراحى يك بازى رايانه‏اى به همين نام است. پس از اين خبر، موجى از انتقادها سونى را واداشت تا ايده مارك‏زنى را كنار بگذارد، اما هيچ چيز مانع از آن نخواهد بود كه اين سازنده، به عنوان سلطان بازار بازيهاى رايانه‏اى، بازى‏اى را با موضوع جنگ عراق طراحى كند. شركت SCI ، طراح بازى »طوفان صحرا«، قبلاً اعلام نموده كه در حال تهيه ادامه اين بازى است. بازى »بازگشت به بغداد« Bagdad Back to بازى كننده را بار ديگر به مناقشه سال 1991 باز خواهد گرداند، آن هم مثل هميشه با ديدگاهى انحصارى، يعنى ديدگاه آمريكاييها. انقياد صنعت بازيهاى رايانه‏اى در برابر ارتش و نظاميان، موضوعى مسلم است، هر چند برخى توليدات در اين عرصه، عامل بى‏ثباتى هستند و لذا خشن و خطرناك براى جوانان ارزيابى مى‏شوند. بازيهاى GTA3 و GTA Vice City كه از پرفروش‏ترينها در جهان هستند با انتقادهاى مستقيمى از سوى رسانه‏ها و دولتها روبه‏رو شده‏اند.به عنوان مثال، ايالت واشنگتن قانونى به تصويب رسانده كه طبق آن اگر فروشنده‏اى، بازى‏اى رايانه‏اى به افراد خردسال بفروشد كه در آن مى‏توان مأمور پليس را كتك زد، به پرداخت 500 دلار محكوم خواهد شد. در جلد يك سرباز رفتن امرى پذيرفته است و حتى تشويق مى‏شود، اما به عهده گرفتن نقش تبهكارى كه براى مافيا كار مى‏كند، كم‏تر پذيرفته است.تمام بازيهايى كه اندكى دردسرساز هستند با مانع‏تراشى روبه‏رو مى‏شوند. از جمله بازى Bunout، كه در آن بازى‏كننده هدايت يك خودرو پر سرعت را به دست مى‏گيرد و بايد با سرعت و مهارت تمام در ميان ترافيك شهرى حركت كند، اما اين بازى ممكن است رانندگان را تشويق به انجام همين اعمال در زندگى واقعى كند. بازى »وضعيت اضطرارى« متهم شده كه بازى كننده‏ها را به شورش سوق مى‏دهد. در مقابل، هيچ انتقادى عليه بازيهاى جنگى تبليغاتى انجام نمى‏گيرد.بازى رايانه‏اى، رسانه‏اى است كه بيش از سى سال قدمت دارد، اما ميانگين سن بازى كنندگان حدود بيست سال است. از نظر فنى، مى‏توان از اين پس در اين بازيها به نقل داستانهايى پرداخت كه بسيار پيچيده‏تر از رويارويى ابدى ميان خير و شرّ هستند. بر هنرمندان [مستقّل] است كه براى ارائه اطلاعات و احساسات مختلف، انديشه‏هاى خود را تبليغ كنند: اين رسانه بايد توسط آنان تحول يابد، همانگونه كه در گذشته براى ادبيات و سينما چنين كردند. اما براى اين امر، روشنفكران بايد از قهر كردن با بازيهاى رايانه‏اى دست بردارند و ديگر آن را وسيله مختص كودكان فرض نكنند. عدم واكنش در مقابل انحراف كنونى، پذيرفتن اين امر است كه سرانجام بازى رايانه‏اى به سلاح بى‏صداى تبليغاتى تبديل شود و در ميليونها نسخه توزيع گردد

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: